..วิธีทำความสะอาดแผ่นเสียง การล้างแผ่นเสียง ด้วยมือ และ เครื่องล้างแผ่นเสียง..

 **ขอบคุณที่มา: http://www.wowhifi.com/wowhifi-article/35-aricle-record/47-2009-08-16-16-23-21.html

       สำหรับผมขั้นตอนที่วุ่นวายที่สุด ยากที่สุด น่าเบื่อที่สุดก็คือ การทำความสะอาดแผ่นเสียง นี่แหละ การทำความสะอาดแผ่นเสียงสำคัญอย่างไร  ทำไมต้องทำความสะอาด ก่อนอื่นเลย ขอให้เข้าใจก่อนว่าแผ่นเสียงไม่จำเป็นต้องมีเสียงข้าวโพดคั่ว เคยมีคนเล่าให้ผมฟังว่ามันเป็นเรื่องปกติ และเรื่องเล่านี้ทำให้ผมเกือบไม่ได้เข้ามาวงการนี้ แผ่นเสียงที่เก็บรักษาดีๆ มีรอยไม่มาก หากผ่านการล้างที่ดีจะแทบไม่มีเสียงข้าวโพดคั่วให้รำคาญหูเลย อันที่จริงผมก็ชอบให้มันมีบ้างเล็กๆน้อยๆครับ ล้างแล้วฟังไม่กี่รอบเดี๋ยวก็มี ไม่ต้องไปร้องหา แต่จะมีในระดับที่ไม่รำคาญหู ถ้าเก็บดีๆ ล้างครั้งเดียวฟังยาวครับ มีเพื่อนวงการอื่นหลายท่านที่ไม่เคยเล่นแผ่นเสียง มีโอกาสได้มาสังสรรค์กันที่บ้าน พร้อมฟังแผ่นเสียง ประโยคที่ได้ยินบ่อยๆ คือ “ทำไมไม่เห็นมีเสียงรบกวนให้รำคาญเลย รู้อย่างนี้เล่นแผ่นเสียงนานแล้ว”

     เพื่ออธิบายภาพให้ชัด  ถ้าถามผมว่าอะไรมีผลที่สุดต่อคุณภาพของเสียง โดยรวมทั้งระบบไม่ว่าจะเป็นเครื่องเล่นแผ่นเสียง หัวเข็ม โทนอาร์ม โฟโน แอมป์ ลำโพง สายสัญญาณ ผมให้น้ำหนักกับตัวแผ่นเสียงมากกว่าครึ่งหนึ่งของทั้งหมดรวมกันครับ เสียงจากแผ่นเสียงที่ต้นฉบับ Original เสียงดีๆผ่านหัวเข็มราคาไม่ถึงสองพัน กับชุดแอมป์หลอดที่แสนจะธรรมดา อาจทำให้คุณตกใจว่ามานั่งฟังแผ่น Reissue อยู่ทำไมจึงไม่แปลกที่มันมีราคาสูง ผมเชื่อว่าแผ่นเสียงที่หลายๆท่านมีไว้ฟังหรือสะสม มีมูลค่ามากกว่าชุดเครื่องเสียงหลายเท่านัก ดังนั้นการทำความสะอาดแผ่นจึงจำเป็นอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ผมแทบจะต้องล้างแผ่นทุกครั้งโดยเฉพาะแผ่นที่ได้จากร้านต่างๆในเมืองไทย ร้านแพงๆก็ด้วย เปิดที่ร้านไม่มีเสียงข้าวโพดคั่ว มาเปิดที่บ้านเรายังกะคนละแผ่นเลยต้องล้างแทบทุกทีไป ชุดเครื่องเสียงก็ไม่ใช่ถูกๆนา หัวเข็ม MC อีกต่างหาก เฮ้อ! จะมียกเว้นที่ไม่ต้องล้างอยู่บ้าง ก็แต่กับแผ่นแกะซีลกระมัง อ้อบางทีแผ่นที่สั่งจากต่างประเทศก็มีแผ่นสะอาดๆ หลุดมาเหมือนกัน  ส่วนที่ขายกันตามเน็ตที่ล้างมามันก็ไม่ได้สะอาดเหมือนเราล้างเองหรอกครับ บางท่านใจดีล้างมาให้แถมเปิดเครื่องเล่นแผ่นเสียงเอาเข็มเซาะร่องมาให้อีกต่างหาก ผมลองเอามาฟังก็ต้องล้างเองอยู่ดีครับ คงต้องทำใจล้างครั้งเดียวใช้ยาวครับ ผมเคยถึงขั้นไปลองจ้างเขาล้างด้วยเครื่อง สุดท้ายสะอาดสู้เราล้างเองไม่ได้ เครื่องล้างรุ่นใหญ่แสนแพง แต่น้ำยาก็ใช้ถูกๆ ล้างก็แป๊ปเดียว ใช้แต่แปรงที่มากับเครื่อง สู้แปรงสีฟันไม่ได้เลย มีบ้างเหมือนกันที่ได้แผ่นสวยมากๆ มาแบบไม่ต้องล้าง ถ้าได้สภาพแบบนั้นมาก็ดีใจด้วยครับ หาซองในดีๆหน่อยเปลี่ยน ก็สบายหูไปนานครับ

     ผมขอกล่าวถึงวิธีการล้างแผ่นเสียงทั่วไปก่อนแล้วกันนะครับ

     การทำความสะอาดโดยใช้แปรงปัดฝุ่นแผ่นเสียง

     มาเริ่มกันด้วยการทำความสะอาดแผ่นที่ไม่สกปรกมาก หรือล้างมาแล้วก่อน  ง่ายมากครับ ก็แค่เอาแปรงปัดแผ่นเสียงปัดโดยรอบ ควรปัดก่อนวางแผ่นเสียงลงบนเครื่องก่อนเพื่อไม่ให้ฝุ่นไปติด Matt ก่อนวางก็ควรปัด Matt ด้วยให้ฝุ่นที่อยู่บน Matt หลุดไป เมื่อวางแผ่นเปิดเครื่องก่อนเล่น ก็เอาแปรงปัดตอนเครื่องทำงานอยู่ก็ง่ายดีครับ แต่ถ้าแผ่นสะอาดอยู่แล้วก็ไม่จำเป็นนะครับ แต่ปัดฝุ่นบน Matt ก่อนก็ดี

     การทำความสะอาดแผ่นโดยการแช่น้ำโดยใช้ตัวประกบกันน้ำ

     วิธีนี้ก็คล้ายกับการแช่ผ้าก่อนซักน่ะครับ เพียงแต่ จะใช้ตัวประกบแผ่นกันน้ำ ไม่ให้ ฉลากเปียก แช่ได้แค่ทีละแผ่นต่อตัวประกบหนึ่งชุด แต่สุดท้าย ท้ายสุดก็ต้องมาล้างอยู่ดีนะครับ ที่ต้องระวังคือ ความเสี่ยง หากตัวประกบไม่ดีฉลากจะพาลเสียเปล่าๆ โดยส่วนตัวผมว่าล้างเลยดีกว่าครับ นอกจากแผ่นสกปรกสุดๆ เลยครับ

     การล้างแผ่นโดยการลอกกาวน้ำ

     วิธีนี้ใช้กับแผ่นที่สภาพย่ำแย่ครับ ทั่วไปล้างเฉยๆดีกว่าครับ ตอนที่เคยลองลอกดู ผมลองทำยังไงก็ต้องมาล้างอีกครั้ง เกิดดวงไม่ดีมีเศษกาวติดในร่อง อาจทำร้ายหัวเข็มได้เลย  และถ้าสภาพมันถึงต้องใช้วิธีลอกกาว ผมว่าอย่าไปล้างให้เมื่อยเลยครับ เก็บไว้โชว์ดีกว่า นอกจากแผ่นนั้นมันจะหาไม่ได้แล้วจริงๆ นั้นก็อีกเรื่อง แต่จะอธิบายให้คร่าวๆแล้วกันนะครับ ง่ายๆเลยก็ซื้อกาวน้ำขวดใหญ่ ตามห้างทั่วไปมีขายครับ เอามาทาทั้งสองด้านเว้นตรงฉลากไว้ พอหมาดๆ ทาซ้ำอีกซักรอบมันพอแห้งแล้วมันจะลอกง่ายครับ ทิ้งไว้ซักคืนให้แห้งแล้วลอกกาวออกครับ สนุกก็ตอนนี้หล่ะครับ แผ่นก็จะดีขึ้นพอสมควร แต่เท่าที่ลองควรใช้กับแผ่นสภาพแย่ๆครับ ซึ่งโดยมากเมื่อลอกกาวแล้วเสียงรบกวนก็ยังเยอะอยู่ครับ ต้องล้างน้ำอีกรอบ

     การล้างแผ่นโดยการใช้หัวเข็มเครื่องเล่นแผ่นเสียง

     วิธีนี้ไม่ได้ต่างไปจากการฟังปกติเลยครับ คงเคยเจอกันเป็นประจำที่ต้องทำความสะอาดปลายเข็มเพราะมีฝุ่นเกาะหนาหลังจากเล่นแผ่นเสียงที่สกปรก เพราะปลายเข็มไปขูดเอาฝุ่นในร่องออกมาครับ วิธีนี้ดูจะใจร้ายกับหัวเข็มไปนิดครับ แต่ก็ถือว่าเป็นวิธีที่ใช้ได้ผลพอสมควร แต่ถ้าท่านทำตามวิธีที่ผมจะแนะนำต่อไป วิธีนี้ก็ไม่จำเป็นเลยครับ อย่างไรก็ตามวิธีนี้มีข้อจำกัด เรื่องหัวเข็มที่จะใช้ ไม่ใช่ว่าเอาหัวเข็ม MC ขูดแผ่น แต่โดยปกติเอาหัว MM เล่น เพราะเสียงรบกวนอาจไม่ลดลงเลย หรือลดไปน้อยมาก ในทางกลับกัน เอาหัว MM ขูดแผ่น ก็ไม่ได้ผลดีเมื่อ ใช้ MC เล่น ควรใช้เข็มชนิดเดียวกัน หรืออย่างน้อยที่สุด ขนาดและ ลักษณะของปลายเข็มเหมือนกัน เพราะปลายเข็มจะทำความสะอาดได้ตรงจุดที่เล่นมากกว่า ดังนั้นหากปลายเข็มที่เอามาขูดแผ่น กับ ที่ใช่เล่น ไม่เหมือนกันอาจไม่มีผลเท่าไร อย่างไรก็ตามวิธีนี้ไม่ใช่วิธีที่อยากแนะนำ

---------------------------------------------  

       คราวนี้มาดูวิธีการล้างที่ผมลองแล้วได้ผลดีกัน ทั้งสองวิธีผมเคยเทียบกับการไปจ้างล้างแผ่นที่ร้านแผ่นเสียงดังร้านหนึ่งที่ใช้เครื่องล้างแผ่นเสียงราคาแพงล้าง พบว่าได้ผลดีกว่า และอยากแนะนำให้ลองทำตามดูครับ 

     การล้างแผ่นด้วยมือ

     ขั้นตอนนี้เป็นการล้างแผ่นด้วยมือที่ผมเคยทำแล้วได้ผลดีก่อนจะทนรอแผ่นแห้งไม่ไหวมาใช้เครื่องล้างแทน

     อุปกรณ์

- แปรงสีฟัน  2 อัน

อันนี้จำเป็นไม่ธรรมดาครับ ใช้ที่แปรงขนเล็กๆ นุ่มๆ ไม่ต้องกลัวแผ่นจะฟังเครื่องล้างแผ่นเสียงยี่ห้อดังๆทั้งหลายขนแปรงแข็งกว่าแปรงซักฝ้าอีก

- น้ำยาล้างแผ่น

     ซื้อเถอะครับ เสียงมันต่างกันโขอยู่เวลาใช้กับไม่ใช้  โดยเฉพาะถ้าเทียบกับน้ำยาล้างจานเนี้ยคนละเรื่องครับ แต่ถ้าฟังไม่ออกก็น้ำยาล้างจานก็ได้ ไม่ก็ผสมแอลกอฮอล์ 95% (แบบไม่ผสมสี) กับน้ำ ล้างก็ได้ สูตรมีเยอะแยะครับ  แต่ผมยังไม่เคยเจอคนที่ใช้น้ำยาล้างแผ่นเสียง แล้วกลับไปใช้แชมพูหรือ ผสมน้ำยาเองเลยครับ

- น้ำกลั่น หรือน้ำกรองสะอาดมากๆ (เวลาแห้งมันจะได้ไม่มีคราบน้ำครับ น้ำประปาบ้านเราสารเคมีมันเยอะครับ )

- ฟองน้ำเช็ดรถแบบที่เปียกน้ำแล้วจะนุ่ม ( ไม่ใช่อย่างในรูปนะครับ ) หรือฟองน้ำอื่นๆที่ซับน้ำได้ดี  2 ชิ้น

- ที่วางจานสำหรับตาก

- ซองในแผ่นเสียงอันใหม่

     เตรียมการ

     เอาน้ำกลั่น และน้ำยาล้างแผ่นเสียง ใส่ขวดเสปรย์ เพื่อให้ง่ายเวลาใช้งาน น้ำยาลงกระจายได้ทั่วแผ่น และประหยัด กว่า  และ เตรียมบริเวณตากแผ่นให้เรียบร้อยไม่ควรเป็นที่มีลม มีฝุ่น

      ขั้นนตอนการล้าง

- เริ่มแรกเลยเราก็เอาแผ่นไปล้างน้ำก่อน เพื่อเอาฝุ่นและ ระวังอย่าให้โดนฉลาก อันนี้หล่ะที่ยาก แต่ ถ้าจะเอาตัวประกบแผ่นมาใช้ตอนนี้ก็จะง่ายขึ้น   ( ฉลากบางตัวโดนน้ำได้ บางตัวโดนไม่ได้เลยนะครับ แค่หยดน้ำโดนก็เป็นดวงต้องระวังหน่อยครับ )

- ลงน้ำยาให้ทั่วแผ่นแล้วใช้แปรงสีฟันถูให้ลงร่อง จนสะอาด อันที่ยากสุดๆก็ ถูให้ลงร่องนี่หล่ะครับ ถ้าแผ่นไม่มีรอยแต่ล้างแล้วยังมีเสียงให้รำคาญก็เป็นเพราะ ถูไม่ลงร่องซะส่วนใหญ่ครับ

     “ ขั้นตอนนี้เมื่อก่อนผมจะใช้วิธีเอาเครื่องเล่นแผ่นเสียงเก่าๆเสียๆ มาใช้ คือเอาแผ่นวางบน Platter หาแผ่นยางรองซะก่อนนะครับ ใช้มือหมุน โดยการเอานิ้วกดช่วง Run off (ช่วงระหว่างหมดเพลงกับฉลาก ตามรูปอีกมือถือแปรงสีฟัน หรือถ้า Platter สูงเอามือหมุน platter ก็ได้ ) แล้วหมุนไปเรื่อย เอาหรือจะเอาแค่ แกนหมุนกับ Platter ก็ได้ครับ นึกภาพเวลาช่างปั้นเครื่องปั้นดินเผาหน่ะครับ  วิธีนี้จะช่วยให้คุณถูแปรงลงร่องง่ายขึ้น และก็ไม่จำเป็นต้องใช้ตัวประกบกันน้ำแล้วด้วย เพราะมันจะไม่ค่อยเลอะครับ เวลาล้างก็ล้างให้จบขั้นตอนทีละด้านครับ ถ้าใช้เครื่องช่วยแบบนี้จะมาล้างน้ำแผ่นเสียงขั้นตอนแรกบนนี้เลยก็ได้ครับ สะอาดกว่าไม่มีเครื่องช่วยเยอะครับเพราะ การใช้แปรงสีฟันถูให้ลงร่องโดยไม่มีแท่นช่วยไม่ง่ายเลยครับ ”

- เมื่อล้างเสร็จแล้วเอาฟองน้ำซับน้ำยาออกจนแผ่นแห้ง หรือจะลงน้ำก่อนซับก็ช่วยให้สะอาดขึ้น  จากนั้นลงน้ำกลั่น น้ำสุดท้าย

- เอาแปรงสีฟัน ลงอีกครั้งให้ ไม่ต้องนาน  จากนั้นเอาฟองน้ำอีกชิ้น ซึ่งต้องชุบน้ำกลั่นไว้ ไม่ใช่น้ำก็อกซับจนแห้ง

- ขั้นตอนดังกล่าวต้องทำทั้งสองด้าน

- น้ำไปผึ่งให้แห้งแล้วใส่ซองใหม่ ต้องใช้ซองในใหม่ไม่งั้นก็จะสกปรกอีก

     Tips

- แปรง และฟองน้ำซับต้องแยกชุดกันระหว่างน้ำยา กับน้ำกลั่น

- น้ำยาล้างแผ่นที่ไม่จำเป็นต้องล้างออก อาจซับให้แห้งแล้วตากเลยได้ แต่จะสะอาดสู้ล้างน้ำอีกครั้งไม่ได้

- จำเป็นมากที่ น้ำที่ใช้ต้องเป็นน้ำกลั้นหรือน้ำสะอาดจริงๆ เพราะจะไม่ทิ้งคราบตอนแห้ง รวมถึงไม่มีสารเคมี หลงเหลือ ซึ่งมีผลให้เกิดเสียงรบกวน

     การล้างแผ่นด้วยเครื่องล้างแผ่นเสียง

   อุปกรณ์

- ที่อุดหูที่เอาไว้ใช้บนเครื่องบิน

- แปรงสีฟัน  2 อัน

อันนี้จำเป็นไม่ธรรมดาครับ ใช้ที่แปรงขนเล็กๆ นุ่มๆ ไม่ต้องกลัวแผ่นจะฟังเครื่องล้างแผ่นเสียงยี่ห้อดังๆทั้งหลายขนแปรงแข็งกว่าแปรงซักฝ้าอีก

- น้ำยาล้างแผ่น

- น้ำกลั่น หรือน้ำกรองสะอาดมากๆ

- ซองในแผ่นเสียงอันใหม่

     เตรียมการ

     เอาน้ำกลั่น และน้ำยาล้างแผ่นเสียง ใส่ขวดเสปรย์ เพื่อให้ง่ายเวลาใช้งาน น้ำยาลงกระจายได้ทั่วแผ่น และประหยัด กว่า   เอาที่อุดหูยัดหูไว้ครับ เสียงเครื่องดูดทำงานเสียงดังใช้ได้เลย เดี๋ยวจะฟังเพลงไม่เพราะ

     ขั้นตอนการล้าง

- ขั้นแรกเปิดเครื่องก่อนเลยครับ  เอาแปรงปัดฝุ่นปัดผุ่นบนจานหมุน เครื่องล้างแผ่นเสียงครับ

- จากนั้นปัดฝุ่นบนด้านล่างแผ่นอีกหน่อย ก่อนวาง (เวลาล้างเสร็จหนึ่งด้านจะต้องกลับด้านแผ่นจะได้ไม่มีฝุ่นกลับมาติดอีกครับ)

- เอาแผ่นวางบนจานหมุนและเปิดเครื่อง เอาแปรงปัดฝุ่นซักนิด

-  ลงน้ำยาให้ทั่วแผ่นแล้ว และแปรงล้างที่มากับเครื่อง ปัดแปรงที่มากับเครื่องให้ทำความสะอาดแผ่น  ใช้แปรงสีฟันควบ คู่ไปด้วย  สะอาดกว่าเยอะครับ

- ลงแปรงจนพอใจแล้ว ก็เก็บแปรงทั้งสองชนิด ปกติผมจะใช้เวลาลงแปรงข้างละประมาณ 1:30 นาที

- เปิดเครื่องดูดให้ทำงานดูดน้ำยาจนแห้ง  จากนั้นลงน้ำกลั่น

- ใช้แปรงอีกอันไล่ตามร่อง เพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีอะไรตกค้าง ผมมักใช้เวลาประมาณ 20 วินาที

- เปิดเครื่องดูดให้ทำงานอีกครั้ง คราวนี้ เอาให้แผ่นแห้งเลย

- พลิกแผ่นไปล้างอีกหน้าด้วยขั้นตอนเดียวกัน ก่อนพลิกอาจรอซัก  20 วินาที เพื่อให้แผ่นแห้ง

     หลังล้างเสร็จทั้งสองด้าน ดูว่าแผ่นแห้งดี ให้ใส่ซองในใหม่  โดย อย่าพึ่งใส่ซองนอก เพราะบางทีจะมีความชิ้นเล็กน้อย ให้วางในที่ไม่มีฝุ่นซักพักค่อยเก็บ หรือล้างเสร็จจะนำไปเล่นดูเลยก็ได้ครับ คราวนี้เก็บดีๆ ก็ฟังยาวหล่ะครับ รับรองว่าร้านข้าวโพดคั่วจะหายไปจากบ้านคุณแน่ครับ

     การล้างแผ่นเสียงมันวุ่นวายและไม่ถูกโรคกับผมเท่าไร   แต่ถ้าเคยฟังแผ่นที่ล้างมาดีๆรับรองว่าทำใจฟังแผ่นไม่ล้างยากครับ ล้างให้ดีไปเลยดีกว่าล้างลวกๆ แล้วต้องมาล้างใหม่    ผมมักจะล้างเฉพาะแผ่นที่จะฟังจริงๆ เท่านั้น โดยการทดลองฟังก่อนว่าแผ่นนี้ชอบไหมก่อนจะล้าง ถ้าไม่ชอบไม่ล้างแน่ๆ ครับ ปัญหาที่สำคัญคือไว้ใจใครล้างไม่ได้เลย แผ่นเสนรักของเราให้คนอื่นล้างคงไม่มีใครเห็นค่าเท่าเราใส่ใจเท่าเราหล่ะครับ  สำหรับผมถ้ามีคนจ้างล้าง แผ่นละสองร้อยยังขอคิดดูก่อนหล่ะครับ

ขอบคุณ คุณดนัย แนะนำให้รู้จักน้ำยาดีๆ ทำให้ผมฟังเพลงเพราะขึ้นอีกเยอะครับ

ขอให้สนุกและมีความสุขกับการเล่นแผ่นเสียงครับ

     อ้อสำหรับท่านที่สนใจเครื่องล้างแผ่นเสียง ผมแนะนำให้ใช้ของไทยนะครับ ราคาจะเท่ากับรุ่นเล็กของ เครื่องนอก แต่คุณภาพ มอเตอร์ ความแรงในการดูด อย่างน้อยๆ ก็ดี พอๆกับรุ่นใหญ่ครับ  ข้อติก็มีบ้างที่เสียงดัง และท่อดูดน้ำที่ไม่ดีเท่าของนอกครับ แต่ก็ใช้งานได้ดีมากนะครับ อย่างไรก็ตามเราสามารถซื้ออะไหล่ท่อดูดนอกมาเสียบแทนได้เลยครับ ในภาพเครื่องล้างที่ใช้เป็นของไทย ยี่ห้อ Remaster ครับ ท่อดูดน้ำผมเปลี่ยนไปใช้ของนอกแทนครับ

*********